ساخت راه آهن سراسری ایران که از بندر ترکمن در شمال آغاز و به بندر امام در جنوب منتهی میگردد، در سال 1305 شمسی تصویب شد و پس از آن توسط مهندسان ایرانی، آلمانی و امریکایی به انجام رسید که نه تنها از حیث تکنیک و کیفیت ساخت، بلکه از بعد گردشگری و برخورداری از مناظر و جاذبه‌های طبیعی ویژه در جهان حائز اهمیت میباشد و لذا این اثر تاریخی را برای ثبت در لیست آثار جهانی مورد توجه قرار داد.
تاکنون چهار مسیر ریلی در جهان به ثبت رسیده است که در این میان مسیر ریلی ایران نیز از نظر مقیاس و بسیاری از شاخصهها از جمله زیبایی شناختی و منظر میتواند با آن‌ها برابری کند.
راه آهن سراسری ایران، در دوران رضاشاه ساخته شد؛ مسیری که تهران را از طریق بندرترکمن (بندرشاه پیشین) به دریای خزر و از طریق بندر امام‌خمینی (بندرشاپور پیشین) به خلیج فارس وصل می‌کند. در دوران قاجار و پیش از ساخت این خط، راه آهن ساخته شده بود؛ اما طرح ساخت راه آهن سراسری ایران در سال 1305 تصویب گردید و در دوران محمدرضا شاه نیز گسترش پیدا کرد. گسترش راه آهن موجب شد تا تهران به سمنان، مشهد، قزوین، زنجان، تبریز، اصفهان، یزد و کرمان نیز متصل شود.
راه آهن سراسری ایران یکی از مهم‌ترین راه آهن‌های کشور است، چراکه هم از نظر مسافتی که طی می‌کند و هم از نظر مکان‌هایی که از آن‌ها می‌گذرد بسیار مورد توجه است. به دلیل اینکه این خط ریلی از شمال به جنوب ایران کشیده شده، به آن راه آهن سراسری می‌گویند. از جاذبه‌های معروف و دیدنی که در این مسیر نباید از دیدن آن غافل شد پل ورسک است؛ از مشهورترین و زیباترین پل‌های تاریخی ایران که در پیروزی متفقین در جنگ جهانی دوم نقش مهمی داشت.
شرکت طرح و ساخت طَراد، در فاز دوم ثبت پرونده و در سال 1397 خورشیدی به عنوان مشاور در پروژهی ملی ثبت میراث جهانیراه آهن سراسری ایران و با هدف تهیهی اطلس نقشههای مسیر مورد نظر وارد همکاری با دفتر ثبت جهانی شد.
در ابتدای امر، مسیر راه آهن سراسری ایران در راستای شمال تا جنوب به هشت ناحیهی مجزا با خصوصیات مشترک اقلیمی در داخل هر ناحیه و متمایز با سایر نواحی تقسیم گردید. لذا مسیر مورد نظر در این محدوده به طول1394 کیلومتر و مشتمل بر 89 ایستگاه منتخب از حیث اهمیت ارزشهای تاریخی و کارکردی مورد مطالعه و مستندنگاری قرار گرفت.
این مسیر از بندر ترکمن در شمالیترین نقطهی آن آغاز و به بندر امام خمینی در جنوبیترین نقطه منتهی میگردد و در میانهی راه نیز از ایستگاههای مهمی چون قائمشهر، گدوک، گرمسار، تهران، اراک، درود، شهبازان و اندیمشک عبور می‌کند.
به گزارش ایرنا، در نشست عصر یکشنبه سوم مرداد ۱۴۰۰(۲۵ جولای ۲۰۲۱) چهل و چهارمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو (UNESCO) پس از وقفه‌ای یک ساله به دلیل همه گیری کرونا، پرونده راه آهن سراسری ایران (موسوم به راه آهن شمال – جنوب) مورد بررسی قرار گرفت و با تصویب اعضای کمیته، راه آهن سراسری ایران با طول حدود ۱۴۰۰ کیلومتر به عنوان بیست و پنجمین میراث فرهنگی ملموس و نخستین میراث صنعتی کشورمان در فهرست جهانی یونسکو ثبت شد.
-scaled.jpg "World Heritage Registration Trans Iranian Railway(26) - ثبت میراث جهانی: راه آهن سراسری ایران 2")
-scaled.jpg "World Heritage Registration Trans Iranian Railway(24) - ثبت میراث جهانی: راه آهن سراسری ایران 3")
-scaled.jpg "World Heritage Registration Trans Iranian Railway(23) - ثبت میراث جهانی: راه آهن سراسری ایران 4")
.jpg "World Heritage Registration Trans Iranian Railway(28) - ثبت میراث جهانی: راه آهن سراسری ایران 5")
.jpg "World Heritage Registration Trans Iranian Railway(25) - ثبت میراث جهانی: راه آهن سراسری ایران 6")
-scaled.jpg "World Heritage Registration Trans Iranian Railway(9) - ثبت میراث جهانی: راه آهن سراسری ایران 7")
-scaled.jpg "World Heritage Registration Trans Iranian Railway(22) - ثبت میراث جهانی: راه آهن سراسری ایران 8")
-scaled.jpg "World Heritage Registration Trans Iranian Railway(21) - ثبت میراث جهانی: راه آهن سراسری ایران 9")
-scaled.jpg "World Heritage Registration Trans Iranian Railway(20) - ثبت میراث جهانی: راه آهن سراسری ایران 10")
-scaled.jpg "World Heritage Registration Trans Iranian Railway(19) - ثبت میراث جهانی: راه آهن سراسری ایران 11")
-scaled.jpg "World Heritage Registration Trans Iranian Railway(18) - ثبت میراث جهانی: راه آهن سراسری ایران 12")
-scaled.jpg "World Heritage Registration Trans Iranian Railway(17) - ثبت میراث جهانی: راه آهن سراسری ایران 13")
-scaled.jpg "World Heritage Registration Trans Iranian Railway(16) - ثبت میراث جهانی: راه آهن سراسری ایران 14")
-scaled.jpg "World Heritage Registration Trans Iranian Railway(15) - ثبت میراث جهانی: راه آهن سراسری ایران 15")
-scaled.jpg "World Heritage Registration Trans Iranian Railway(14) - ثبت میراث جهانی: راه آهن سراسری ایران 16")
-scaled.jpg "World Heritage Registration Trans Iranian Railway(13) - ثبت میراث جهانی: راه آهن سراسری ایران 17")
-scaled.jpg "World Heritage Registration Trans Iranian Railway(12) - ثبت میراث جهانی: راه آهن سراسری ایران 18")
-scaled.jpg "World Heritage Registration Trans Iranian Railway(11) - ثبت میراث جهانی: راه آهن سراسری ایران 19")
-scaled.jpg "World Heritage Registration Trans Iranian Railway(10) - ثبت میراث جهانی: راه آهن سراسری ایران 20")
.jpg "World Heritage Registration Trans Iranian Railway(1) - ثبت میراث جهانی: راه آهن سراسری ایران 21")
.jpg "World Heritage Registration Trans Iranian Railway(2) - ثبت میراث جهانی: راه آهن سراسری ایران 22")
.jpg "World Heritage Registration Trans Iranian Railway(3) - ثبت میراث جهانی: راه آهن سراسری ایران 23")
-scaled.jpg "World Heritage Registration Trans Iranian Railway(4) - ثبت میراث جهانی: راه آهن سراسری ایران 24")
.jpg "World Heritage Registration Trans Iranian Railway(5) - ثبت میراث جهانی: راه آهن سراسری ایران 25")
.jpg "World Heritage Registration Trans Iranian Railway(6) - ثبت میراث جهانی: راه آهن سراسری ایران 26")
.jpg "World Heritage Registration Trans Iranian Railway(7) - ثبت میراث جهانی: راه آهن سراسری ایران 27")
.jpg "World Heritage Registration Trans Iranian Railway(8) - ثبت میراث جهانی: راه آهن سراسری ایران 28")
.jpg "World Heritage Registration Trans Iranian Railway(27) - ثبت میراث جهانی: راه آهن سراسری ایران 29")